Beste allemaal,
Dat was een mooi en intensief begin! Na een uitgebreid voorstelrondje keken we naar de ontwikkeling van diversiteit in Nederland: in eerste instantie was het een Social issue (‘we moeten zielige mensen helpen’), vervolgens een Business Issue (‘we willen denkkracht binnenhalen en we kunnen er geld mee verdienen’). Nu komen er steeds meer organisaties die alle medewerkers multicultureel vakmanschap gunnen. Dat diversiteit een slechte naam heeft, komt uit de social issue tijd, met positieve discriminatie, daarom denken mensen: diversiteit gaat om de ander ten koste van mij.
Fundamenten van multicultureel vakmanschap (MCV):
Cultuur is een systeem dat gaat over waarden en normen. Cultuur verandert in de loop van de tijd. Cultuur wordt van generatie op generatie doorgegeven; kinderen worden tussen 0 en 8 jaar mentaal geprogrammeerd door hun omgeving, ouders, etc. Cultuur is voor leden van de groep vaak een onbewuste richtinggevende factor in hun doen/laten. Cultuur overstijgt etniciteit.
het verschil tussen waarden en normen
Vaak nemen we aan dat normen bekend zijn bij iedereen, maar dit is niet altijd het geval. Een hand geven is de norm, maar hoe je dat moet doen, hoor je pas als je in het systeem zit.
Geert Hofstede onderscheidde twee cultuurtypen om de wereld overzichtelijk te maken
juf marije en de cultuurshock
Rachid kwam op de kleuterschool in de klas bij juf Marije - en in de individugerichte (schuld) cultuur. Dat is enorm verwarrend voor een kind en kan leiden tot een identiteitscrisis. In een schuldcultuur moet je bekennen, je straf uitzitten en dan ben je ervan af. In een schaamtecultuur moet je gezichtsverlies voorkomen.
Mensen die in zowel F als G-systemen leven, zitten in M-cultuur (“overdag op school in G en s’ avonds bij hun ouders in F”). Wie ben ik? Waar hoor ik thuis? Die vragen ontstaan voornamelijk bij personen die op jonge leeftijd in een mengcultuur opgroeien. Voor veel jongeren nu wordt religie een nieuwe identiteit, dan hoef je niet te kiezen.
De volgorde van de 2 waardesystemen staan bijna haaks op elkaar. Je moet doorvragen om erachter te komen in welk systeem iemand zou passen: dus niet mensen in hokjes plaatsen op basis van vooroordelen. Je moet je eigen systeem loslaten om in het waardesysteem van de ander stappen. Kun je in je leiderschap ook mensen bedienen uit het rechtersysteem?
Individugericht
Voordeel: verandert snel, lage context cultuur en dus talig / expliciet
Nadeel: neemt de massa niet mee.
Groepsgericht
Voordeel: houdt de boel bij elkaar, hoge context cultuur / impliciet
Nadeel: verandert niet.
We zagen het verschil tussen cultuur relativisten (integreren) en universalisten (aanpassen). Het is belangrijk te erkennen dat cultuur vormend is, maar ook dat artikel 1 van de grondwet een prachtig fundament is. Pluralisme is het uitgaan van wederkeringheid, respect voor de individuele identiteit, democratische vrijheidsbeginstelen, de scheiding van kerk en staat. Alle dire dilemma's die we eerder bespraken, hebben we daar aan getoetst.
Als je meer diversiteit in je organisatie wilt, ga je ook aanlopen tegen medewerkers die verschillende vertrekpunten hebben. Je moet veel meer zaken bespreekbaar gaan maken: je wilt als organisatie ruimte geven aan verschillen maar ook eenduidig zijn. Hoe ga je dat doen? Dan is pluralisme in the heat of the moment soms te moeilijk. Maar er is wel iets anders!
Gelukkig is over omgangsvormen van alles geregeld in de Arbowet, want ongewenste omgangsvormen vormen een psychosociale werkbelasting (PSA). Denk aan pesten, (seksuele) intimidatie, discriminatie, agressie en geweld. Belangrijke uitgangspunten:
Bij integriteit gaat het niet om de onderlinge omgangsvormen, maar om de relatie met de organisatie. Het gaat ook niet om de beleving, maar om de intentie en om feiten. Je moet een dossier opbouwen. Er is een gedragscode of zelfs strafrecht van toespassing.
Natuurlijk is er altijd een grijs gebied. Het is belangrijk dat mensen fouten mogen maken. Door die te bespreken en er afspraken over te maken, wordt duidelijk waar de grens ligt en versmal je het grijze gebied. Probeer dingen op te lossen in de sfeer van omgangsvormen en rustig te bespreken.
Zie je wel echt een integriteitsschending, dan moet je direct iemand aanspreken. Maar neem dus niet te snel de afslag richting integriteit, wacht niet tot je de feiten hebt en start al bij de beleving! Het getuigt van moed als je in de gedragscode opschrijft dat je als organisatie wilt leren.